G
eçtiğimiz pazar günü Kazakistan’da cumhurbaşkanlığı seçimi vardı. 12 milyon kayıtlı seçmenin yaklaşık yüzde 70’i oy kullandı ve mevcut Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev oyların yüzde 82’sini alarak yeniden Cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanı Tokayev’in, hayata geçirmek istediği reformlar için istediği bu seçim, aslında bir nevi referandum özelliği de taşıyor. Jetisu, Kızılorda ve Türkistan eyaletlerinde yüzde 81 oranında sandığa gidilmesi dikkat çekti. Seçimde 6 aday yarıştı ve bunların arasında iki kadın aday bulunuyordu.
Cumhurbaşkanı Tokayev, kalıcı reformlar yapmak istiyor. Haziran ayında yapılan referandum ile bazı mühim seçenekler oylanmıştı. Buna göre 7 yıllık cumhurbaşkanlığı süresi sonunda mevcut cumhurbaşkanının bir daha seçimlere girmesi mümkün değil.
Kazakistan, şimdi farklı bir sürece girmiş bulunuyor. Cumhurbaşkanı Tokayev, ocak ayında ülkede meydana gelen kaotik hareket ve hadiseleri iyi okuyup analiz ederek bu meyanda çok mühim kararlar aldı. Devlet kademelerinde çok ciddi ayıklamalara gitti. “Seçim Kanunu” ve “Siyasi Partiler Hakkında Kanun” hükümleri gereğince, yüzde 30 kadın ve genç kontenjanının parti listelerine alınması yönünde adımlar attı.
Hem Cumhurbaşkanının hem de akrabalarının devlette tekelleşmeye gitmesinin önününü kesme anlayışında olan Kasım Cömert Tokayev’in geçmiş hayatına baktığımızda çok güçlü, entelektüel bir şahsiyet görüyoruz.
17 Mayıs 1953 yılında Almatı’da doğdu. Babası Kemal Tokayev, çok mühim bir gazeteci ve yazardı. Annesi Turar Hanım ise yabancı diller okutmanı olarak vazife yapıyordu. Çok iyi bir ilk, orta ve lise tahsilinden sonra Moskova Devlet Diplomasi Enstitüsü Milletlerarası Münasebetler bölümünü bitirdi. Akabinde Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanlığında diplomat olarak vazife yaptı. Kazakistan müstakiliyetini ilan edince 1993 yılında Dışişleri Bakan Yardımcısı, 1994 yılında bakan oldu. Rusça, İngilizce, Çince ve Fransizca biliyor. Önceki cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile çok uzun yıllara dayalı bir dostluğu ve hukuku var.
Kazakistan’da aileler soy bağına, sosyokültürel ve tarihî ehemmiyetine göre üç gruba ayrılıyor. Ulu Cüz, Orta Cüz ve Küçük Cüz. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Ulu Cüz’e mensup bir şahsiyet.
Peki, bu Cüz’ler ne manaya geliyor?
Ulu Cüz, geçmişten günümüze devleti idare etmiş, kalburüstü şahıslar yetiştirmiş, ekonomik manada hâli vakti yerinde olanlara denilen bir ünvan. Orta Cüz, genellikle ticaretle uğraşan, devlette alt kademelerde vazife alan sülaleler için kullanılıyor. Kücük Cüz ise daha çok tarımla, hayvancılıkla, çiftçilikle, yabandaki işlerle uğraşan ailelere deniyor
Kazakistan’da bugün dahi inanlar birbirlerine mensup oldukları Cüz’ün ne olduğunu sorarak geldikleri sosyal tabakayı öğrenmeye çalışıyorlar… Cumhurbaşkanı Tokayev, yeni reformlarıyla devlette bu anlayışı da yıkarak, geniş halk tabakalarının isteklerini hayata geçiriecek demokratik açılımlar yapmak istiyor.
Sade ve dürst hayatıyla dikkat çeken Tokayev, entelektüel birikimye, önemli tecrübeleriyle, ülkede demokratik reformlar yapmak için öncelikle devlet kadrolarını gençleştirmek istiyor. Millî değerler, latin alfabesi, demokrasi, inan hakları, halkın istekleri konusunda sık sık mühim hatırlatmalarda bulunuyor. En mühimi ise de önceki cumhurbaşkanına olan vefasını sık sık dile getiriyor:
“Nursultan Nazarbayev devletimizin kurusucudur. Bu sebeple onun politakalarının devamlılığını sağlayacağımı en başından söyledim. Her şeyden önce bu istikamet Kazakistan için gereklidir…”
Hâsılı Kazakistan yeni bir sürece girdi.
Hayırlı uğurlu olsun.
M. Aybike Sinan
