Türkçe tabii olarak bir imparatorluk dilidir. Büyük Türk milleti, Avrupa Hun İmparatorluğu’ndan Gazneliler’e, Selçuklu İmparatorluğu’ndan Memluklere, Timur İmparatorluğu’ndan Devlet-i Aliye’ye uzanan dünyanın en büyük yirmi beş devletinden on altısının sahibi olmuştur ve bu devletlerin neredeyse tamamı imparatorluktur.
İmparatorluklarla dirilen Türk devlet ve medeniyet tarihinin dili de muhakkak ve muhakkak imparatorluk dili olmak zorundadır ki, bu tenkit edilecek bir hususiyet değil, bilakis “medhüsena” edilecek, gurur duyulacak bir kıvanç sebebidir. “Sefer”lerle i’lâ-yi kelimetullah -tevhid inancını yüceltip hâkim kılma manasında bir tabirdir- aşkına gönülleri titreten ve ruhlarıyla haykıran Türkler, herhâlde bu kükreyişi “gezinti”yle dillendiremezlerdi.
Dünyadaki çoğu diller bir devlet dili bile değilken Türkçe sadece bir imparatorluk dili değil, imparatorluklar dili olmuştur. Dünyadaki bütün imparatorluklar da, hâkim oldukları medeniyetlerin ve devletlerin tıpkı siyasi, ticari, askerî ve içtimai değiş tokuşlarında olduğu gibi dil ve kelime alışverişlerinde de bulunmuşlardır ve bulunmalılar da.
Üç kıtayı bürüyen koca Türk devletleri ve bilhassa Osmanlı devleti de, tarihleri medeniyetleri ve dilleriyle bu bahsettiğimiz hâkimiyetleriyle övünç kaynağıdır.
“İlim, irfan, medeniyet yaymak için büyüdüm,
Kuru kavga için değil, hizmet için yürüdüm.
Bir küçücük beylik idim, üç kıtayı bürüdüm!..”
İmparatorlukların kudreti medeniyet telakkisi (anlayışı) ve lisan zenginliğiyle ölçülür. Nihad Sâmi Bey de Türkçenin imparatorluk dili vasfını “Türkçenin Sırları” kitabında Türk milletinin kalbine şöyle nakşetmiştir:
“Bizim dilimiz bir imparatorluk dilidir. Her dil imparatorluk dili olamaz. Çünkü her millet imparatorluk kuramaz…”
Türk dilinin gelişimi de, bu düsturlarla çağlar ötesine çağlayan Türk milletinin alperenleri tarafından muhafaza edilmiştir. Ahmed Yesevi’den Yunus Emre’ye, Akşemseddin’den, Seyyid Ahmed Arvasi’ye uzanan Türk İslam tasavvuru Türk lisanının iliklerine kadar zerk edilmiştir.
