* Yılmaz Öztuna
Biz Batı (Türkiye, Osmanlı) Türkleri, 1538 yılından beri Pasifik’e (Büyük okyanus) adım attık. Daha önceleri için Portekiz kaynaklarında bir kayda rastlamadım. Bu tarihten itibaren Endonezya adalarına, bilhassa Sumatra’ya binlerce Osmanlı Türkü gitti. Mühim kısmı yerleşti. İslâm âleminin doğu ucu idi. Bugün de öyledir.
Daha ilgi çeken, Tayland’dır (Siyam). Zira hiçbir zaman ne Türk, ne Müslüman hâkimiyetine girmediği gibi, asla bir Batı devleti sömürgesi olmayan 6 Asya devletinden biridir (diğerleri Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Japonya). Cihan Hâkanı Kanûni Sultan Süleyman devrinde (1520-1566), Osmanlı denizcileri, Tayland’a da geldiler.
Babadan Denizci…
Hayreddin Mehmet Reis, babadan denizci idi (babası deniz subayı olmayan deniz subayı olmazdı, istisnalar kuralı bozmaz). Mısır beylerbeyi (sonradan sadrâzam) Süleyman Paşa, 1538 Hindistan seferine, kaptan (bahriye albayı) olarak onu da almıştı. Seferin sonunda Paşa, Mehmed Reis’i, daha doğudaki suların keşfiyle görevlendirdi. Kapdanımız, Batı Hindistan’da Gücerât’ın Div (Diu) limanında, paşasına veda etti. Bugünkü bilgilerimize göre bir Osmanlı kaptanı olarak ilk defa Bengal Körfezi’ne girdi. Tenaserim limanına demirledi.
Bugün adı Myanmar olan Birmanya (Burma)’da kalan bu liman, o çağda Siyam krallığına aitti. Bengal Körfezi’nde kadırgası bozulan ve bu tekne ile dönemeyeceğini anlayan Mehmed Reis, Siyam Krallığı’na hizmet arz etti. Kral P’rajai tahtta idi (1534-1549). Bu vasıfta bir denizciye şiddetle ihtiyaç duyan Kral, Osmanlı denizcisini taht şehri Ayuthia’ya çağırdı.
Süveyş’ten beri 15.000 kilometre yol geçen Mehmed Reis, kralın huzuruna çıktı. 15 yıl Siyam’da kaldı ve gerçekten büyük işler yaptı. Ülkede Katolik dininin yayılmasını önledi ki, bu hususu Ayuthia’daki Portekizli Cizvit râhibi Peder Fernao Mendes Pinto, Lizbon’a yazdığı 5.12.1554 tarihli mektubunda bizzat ifade ediyor. Ve misyoner olarak, Mehmed Reis’in İslâm propagandası karşısında âciz kaldığını itiraf ediyor.
Siyam’a 7 Cami Açtı
Bugün Siyam nüfusunun yüzde 5’i Müslüman’dır ki, 3.5 milyon eder, Mehmed Reisimiz’in himmetidir. Katolik ve Protestanlar’ın toplamı ise 550.000’dir. Ülke, Budizm’in kalelerindendir. Mehmed Reis, Ayuthia şehrinde 7 cami açtı ve 30.000 aileyi ihtidâ ettirdi.
Osmanlı denizcisi, Siyam devleti amirali sıfatıyla, bu krallığa askerlik ve denizcilik alanlarında da büyük hizmet etti. Krala, fetih fikrini aşıladı. Kraldan ayda 1.000 altın maaş alıyordu. Bizzat hazırladığı bir ordu ile Laos krallığına girdi. Siyam’a çok toprak kazandırdı. Aynı yıllarda Türk denizcileri, Açe’nin Müslüman sultanları adına Sumatra ve Malezya’da büyük fetihler yapıyorlardı. Laos Krallığı tamamen ele geçirildi. Sonra Birmanya (Burma/Myanmar) Krallığından da 1556’da fetihlere başlandı (Siyam, bu fethedilen eyaletleri 1590’da kaybedecektir).
Üçüncü Murad devrinde (1574-1595), Güney Hindistan’a bir Osmanlı deniz seferi vardır. Güneybatı Hindistan’da Malabar racasının Portekizliler’e karşı yardım istemesi sonunda açıldı. Gene bu yıllarda Osmanlı denizcileri, Ganj deltası üzerinde bir adayı ele geçirdiler, deniz üssü ve tersane kurdular, bugün Bangladeş’te kalıyor.
* * *
Bu metin, kıymetli Türkistan Birliği okuyucuları için şâyân-ı tavsiye telakki edildiğinden Türk Alemiyiz websayfasından iktibas edilerek nazar-ı dikkatinize takdim edilmiştir. Muhtevası ve paylaştığı fikirler tamamen yazarına aittir.
