Sultan Abdülhamid Han Hayranı Bir Yunanlı Yazar

ichel de Grèce’ in, Sultan Abdülhaınid Han’ ın gerçek hayat hikâyesini kaleme aldığı “Le Dernier Sultan” (Son Sultan) adlı eseri, Fransa’da Olivier Orhan Yayınevi tarafından basılarak satışa çıkarıldı.

“Poin de Vue” dergisi ile evinde görüşen Michel de Grèce kendisini bu romanı yazmaya iten sebepleri ve ilham kaynaklarını anlattı.

Michel de Grèce, Danimarka’dan Yunanistan’a, Rusya’dan Fransa’ya kadar birçok meşhur kralla akrabalık bağları olan bir yazar. Şeceresini bin yıl öncesine kadar uzatabiliyor. Hayatı, Paris’te, Amerika’nın keşfini sürdürdüğü New York’ ta ve yaz aylarında eşi Prenses Marina ve iki kızıyla birlikte olduğu Patmos adasında geçiyor.

“Yerimde durmayı hiç sevmem. Seyahat tutkusuyla dünyaya gelmişim ben. Az bilinen yerlere gidiyor, arıyor, buluyorum” diyen ichel de Grèce, keşif gezileri sırasında, bazen roman kahramanlarına tesadüf ettiğini vurguluyor. “Poit de Vue” dergisinin bir muhabirini evinde kabul yazar, son eseri ve bununla bağlantılı olarak II. Abdülhamid ve Osmanlı imparatorluğu hakkındaki görüşlerini açıkladı. Son derece ilgi çekici olan bu mülakatın tercümesini sunuyoruz:

– Osmanlı sanatı ve medeniyetine büyük bir hayranlık duyduğumu burada belirtmek isterim. Ama sanırım Türkiye’de başka zenginlikler de var.

– Şövenizmi sevmem. Bugün olmaması gereken bir şey bu. Hınç, öfke yaşatılmamalı. Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasından esef duyuyorum. Çünkü Osmanlı imparatorluğu, dünyanın bu kesimini dengede tutan bir güç olmuştu. Ve sevilsin ya da sevilmesin, Osmanlı’nın çöküşünden beri. Ortadoğu’daki çalkantılar durmak bilmiyor.

Bu, biraz da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun yok olmasının Avrupa’da yol açtığı meseleye benziyor. Yıkılışı, Avrupa’da imparatorluğa dahil bölgeler ve kıtanın geri kalan kısmı için bir sıkıntı kaynağı oldu.

– Kesinlikle, hiç şüphe yok!.. Bu sebeple, Abdülhamid’in kaderinde yüreğimi sızlatan bir şey var. Onun hayatı, bir umutsuzluk hikâyesidir. Genç adam tahta çıktığı zaman, oyunun kaybedildiğini ve imparatorluğun yıkılacağını anlar. Fakat müthiş bir mücadele örneği verir. O kadar ki, Avrupalı güçler, o tahtta kaldığı sürece imparatorluğu yok edemeyeceklerini düşünürler. Bu sebepledir ki onu devirmeye çabalamışlardır.

İmparatorluğun yıkılmasından hemen sonra İngiltere petrol kuyularına el atmıştır. Bu yüzyılın başında petrol, emperyalizm için en önemli konulardan biriydi. “Le Dernier Sultan”da, sürükleyici olan, Sultan Abdülhamid’in şu veya bu yolla başardığı meseleler. Onun tahttan indirilmesiyle, .“Pandora’nın kutusu”  acılmışçasına felaketler yağıyor.

– Sultan Abdülhamid’in katliam olaylarından sorumlu olmadığına kesinlikle inanıyorum. Kendisi mutlak hâkim olmakla birlikte, Merkez dışındaki bölgelerde düzeni sağlamakla görevlendirdiği kişiler onu dinlemediler.

Osmanlı İmparatorluğu’nda, çeşitli ırk ve dinlere mensup insanlar huzur içinde, birarada yaşıyorlardı. Yahudi düşmanlığı yoktu. Yunanlılar’ın, yani benim soydaşlarımın evleri vardı. Ermeniler rahattı ve çoğu da en güzel yerlerde ve sarayda yaşıyorlardı.

Ermeni olaylarından yabancı güçler de sorumludur. Bağımsızlık vaad ederek Ermeniler’i kışkırttılar. Bu, planlanmış bir umuttu. Önce kışkırtmak, sonra yalnız bırakıp, katliama terketmek… Bu hoşgörülemez. Ayrıca Sultan Abdülhamid, döneminde Ermenistan’da olanlar, onun döneminden sonraki olaylarla kıyaslandığında hiç mesabesinde kalır.

– Tarafsızlık endişesiyle olsa gerek, nalıncı keseri gibi hep kendimize yontmak istemedim. Fakat ailemin Sultan’la olan ilişkileri sıkıydı. Sultan büyükbabam Kral I. George ve Kraliçe Olga’nın düğünü vesilesiyle hediyeler göndermişti. Her yıl Rusya’ya giderken İstanbul’da duraklar ve Sultan’la görüşürlerdi. Bir gün Sultan, o sırada 20 yaşlarında olan büyükbabam Girit Valisi Prens George de Grèce’den İstanbul’a geldiğini bildiren telgraf alır. Saray muhafızları eşliğinde bir saltanat arabası, büyükbabamı karşılamaya gider. Gemiden inenler arasında üç yaşında bir çocuk da vardır. Bu çocuk valinin en genç erkek kardeşi babam Christophe’dur. Babam Yıldız Sarayı’na götürülmüş ve orada Sultan Abdülhamid ile çay içmiş.

– Hayır! Ancak Abdülhamid’in gerçek hayatı, hayali yendi. Herşeyden önce Abdülhamid bize çok yakın bir şahsiyet. Çok sayıda delilimiz var. Hiçbir roman yazarı bir tek kişinin etrafında dönen bunca cinayet, inkılâb devlet darbesi ve dramı uyduralmaz. Abdülhamid’in hayatı gerçekten de romaneks unsurlarla dolu.

– Kendimi bildim bileli gezerim. Bu gezilerimde çok ilginç bulduğum şahsiyetlerle karşılaşınca, onlar hakkında düşünme, yazma isteği uyanıyor içimde. Bana Sultan Abdülhamid’den bahseden ilk kişi bir Türk dostumdu. Daha sonra Yıldız Sarayı’nı gezdim. Burası öyle bir yerdi ki, Sultan hakkında söylenen her şeyin yanlış olduğuna beni inandırdı.

Bu sarayda yaşamış büyük bir insan bu şekilde tanınmamalıydı. Saray dediğim yer büyük bir park ve içinde irili ufaklı villalar mevcut. Abdülhamid Han, âdeta evlerle alay ediyordu. Gerçek tutkuları çiçekler ve kuşlardı.

– Evet, iki yıl oluyor. İşe zemin açısından çok zengin olan ABD’de başladım. Burada Osmanlı İmparatorluğu’nun fertleriyle tanıştım, ardından Türkiye’de araştırmalar yaptım. Bütün bu şeyler, Abdülhamid’ in bozulmuş, yapay ve propaganda amaçlı imajında gerçeği görmeme yardım ettiler.

– Evet. Fakat bunların birçoğunun doğru olduklarını sanmıyorum. Uzmanlarla tartışmak lâzım.

– Çok uzun süre Türk tarihçiler ekolü, Sultan Abdülhamid’i aşağılamaya çabaladı.. Gözden düşürdüğü insanlar, intikam alanlar, inkılâb yanlıları vesaire… Ama hiç olmazsa, ona itibarını iade edecek yeni bir hareket ortaya çıkıyor.