* Mehmet Can
- Petersburg 1703 yılında kuruldu. Rusya’nın Moskova’dan sonra en büyük şehridir. Tarihi mekânları ve müzeleriyle meşhurdur. Adeta bir açık hava müzesi gibidir. Türkiye’nin St. Petersburg Başkonsolosluğu tarafından hazırlanan “ Geçmişten Günümüze St. Petersburg ve Çevresinde Türk İzleri” isimli yayında Osmanlı devleti zamanında ve Türkiye Cumhuriyeti dönemindeki Osmanlı-Rus münasebetleriyle ilgili dokümanlar kaydedilmiştir.
Yayında kaydedilen dokümanlardan bazıları şunlardır:
Devlet Ermitaj Müzesi’nde: Bu müzede sergilenen eserler arasında Türk silah ve sikkeleri, Osmanlı dönemine ait değerli takılar, el işleri, Rusya ve Osmanlı imparatorlukları arasında yaşanan savaşlar sonrasında elde edilen savaş ganimetleri bulunmaktadır. Müzenin üçüncü katında Sultan II. Mahmud tarafından İmparator Nikolay’a hediye edilen at koşum takımı sergilenmektedir. Ayrıca 1421-1451 yılları arasında hüküm sürmüş olan Sultan II. Murat Han’ın isminin yazıldığı altın ve gümüşle işlenmiş bronz kâse, Türk silah koleksiyonu (kılıçlar, hançerler, palalar ) bulunmaktadır.
Ermitaj Müzesine bağlı Koruma Altına Alınan Eserler Müzesi’nde de Osmanlı sultanı III. Selim Han tarafından, Yaş Anlaşması vesilesiyle Rus Çariçesi II. Katarinaya hediye edilen çadır bulunmaktadır. Bu çadır, günümüzde sapasağlam durumdadır.
Askeri Talim Müzesi’nde: Türk Silah sanatının engüzel örneklerinin sergilendiği bu müzede kalkan, kılıç ve silahların yanı sıra Gazi Osman Paşa’nın kılıcı da bulunmaktadır.
Askeri Deniz Müzesi’nde: Osmanlı-Rus savaşları dönemine ait pek çok eser bulunmaktadır.
Doğu El Yazmaları Enstitüsü’nde: Bu müzede Osmanlı dönemi Türk tarihine ait üç binin üzerinde el yazması eser mevcuttur.
Tatar Camii: Dönemin din adamlarından G.Bayazıdov’un teşebbüsleri, Buhara Emiri Seyyid Abdülehad Han (Ö.1910) ve şehirdeki Tatar iş adamlarının destekleriyle 1909-1920 yılları arasında inşâ edilmiştir. Resmî olarak 22 Şubat 1912 yılında açılan cami, 1927-1930 ve 1940-1956 yılları arasında kapatılmış veya başka maksatlar için kullanılmıştır. Yaklaşık beş bin kişilik kapasiteye sahiptir. Cami günümüzde açık olup, Cuma namazlarında tam dolmaktadır.
Türkler İçin Çok Hazin Bir Anıt: Şan Sütunu (Kolonnı Slavı)
Bu zafer anıtı, Troiteskiy kilisesi önündedir. Gören Türklere büyük bir hüzün vermektedir. (1877-1878) Doksan Üç Harbi olarak bilinen, Osmanlı-Rus Savaşı hatırasına dikilmiştir. 28 metre yüksekliğindeki anıtın tamamı Türklerden ele geçirilen top namlılarının üst üste yerleştirilmesiyle yapılmıştır. Sütunun üstünde elindeki defne çelengini göğe doğru uzatarak kazananları selamlayan bir melek heykeli bulunmaktadır. Tabanı yaklaşık 6,5 metre olan anıtın dört bir yanında savaşa katılan askeri bölükler ile savaşın ana olaylarının anlatıldığı bronz plakalar vardır. Anıtın sağında ve solunda iki Türk topu ile anıtın tabanının çevresinde yine Türklerden ele geçirilen toplar bulunmaktadır.
Bir Hazin Tablo Daha
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda, İsmail (Ukrayna), Varna (Bulgaristan), Silistre (Bulgaristan) ve Tulca’da (Romanya) yapılan savaşlarda ele geçirilen yaklaşık 102 Osmanlı topunun bir kısmı eritilmiş, diğer bir kısmının namlusu ise kilisenin demir parmaklık ve dış kapılarının yapımında kullanılmıştır. Kapıdaki sütunların bazılarında Osmanlıca yazılar ve tuğralar görülmektedir.
1990 yılında St.Petersburg (Leningrad) ve İstanbul arasında Kardeş Şehir Anlaşması imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma, 2003 yılında dönemin St. Petersburg Valisi Vlademir Yakovlev ile İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna arasında imzalanan işbirliği protokolü ile pekiştirilmiştir.
* * *
Bu metin, kıymetli Türkistan Birliği okuyucuları için şâyân-ı tavsiye telakki edildiğinden Türk Alemiyiz websayfasından iktibas edilerek nazar-ı dikkatinize takdim edilmiştir. Muhtevası ve paylaştığı fikirler tamamen yazarına aittir.
