1
915 Sarıkamış Osmanlı- Rus savaşında, Ruslar Türk esirleri 30 kişilik vagonlara 50, 60 kişi istif ederek Sibirya’nın en uzak ve en soğuk bölgelerine sevk ettiler.
Yaklaşık iki ay süren yolculuk esnasında açlık, bakımsızlık ve tedavi imkanları yokluğu yüzünden esirlerin %50’den fazlası yollarda şehit oldu.
Esir askerler ancak ayakta durabildikleri vagonlarda günlerce yolculuk ettiler. Yol boyunca esirlere ekmek ve su verilmedi. Yolculuk esnasında vagonların açılmasınada izin verilmiyordu.
Tuvaletin bulunmadığı vagonlarda insan pislikleri ayak altına bırakılıyordu. Kokunun şiddetinden vagonların yanlarına yaklaşmak imkânı yoktu. Pislikten kaynaklanan ishal, tifus yaygın birşekilde devam ediyordu.
Vagonlardaki askerlerden hergün dört beş kişi hayatını kaybediyordu. Cenazeler üç dört gün alınmıyor yolculuk esnasında dağ başlarına atılıyordu.
Sarıkamış’ta esir edilen Türk askerlerin halini İsveç Salib-i Ahmer Hızıl Haç murahhası Graf Londrof şöyle tarif etmişti:
“İzdihamdan, kokudan yanlarına varılmayan kapıları kilitli ve içerisi tıka basa Osmanlı esirleri ile dolu büyük bir tren 1915 Ocak ayının sonunda Sirzan istasyonuna geldi. İçindeki esirler insan kılığından çıkmış, açlıktan renkleri sararmış, yanakları çökük elmacık kemikleri dışarı fırlamış, kımıldayamayacak şekilde yorgun ve kuvvetten düşmüş elbisesiz, ayakları çıplak kainatta mevcut bütün bulaşıcı hastalıklarla müptela bir haldeydi. bu feci manzara insanlığın yüzünü kızartacak ve kalplerini sızlatacak derecedeydi.”
Her birinde 40-50 esirin bulunduğu iki vagon kapıları kilitlenerek Tiza istasyonuna terk edilmiş, günler süren yürek parçalayıcı feryatlara kimse kulak vermemiş, açlık ve susuzluktan esirlerin tamamı şehit olmuştu.
Bu cinayetten bir iz bırakmak istemeyen Ruslar esir vagonlarını ateşe vererek hepsini yok ettiler.
Dr. Ramazan Balcı
