A
zerbaycan’daki Türk hânedanlarından. Abbâsî Hâlifeliği topraklarında kuruldu. Hânedânın kurucusu Ebü’s-Sâc Divdâd, Uşrusanalı bir Türk komutandı. Abbâsî Halîfesi El-Mütevekkil’in hizmetine giren Ebü’s-Sâc Divdâd kısa bir sürede önemli mevkilere geldi. Halep, Kınnesrin ve El-Ahvâz’da vâlilik görevlerinde bulundu. 868-870’te Âzerbaycan ve havâlisinin umûmî vâliliğine getirildi. 880’de ölümü üzerine yerine oğlu Muhammedü’l-Afşin Ebû Ubeydullah geçti.
Afşin, 885’te Musul ve el-Cezîre’yi Tolunlulardan alıp, kendi adına hutbe okuttu. Ancak Emîr İshâk karşısında tutunamayarak geri çekildi ve tekrar Âzerbaycan’a yerleşti. Meraga, Kars ve Divin’i zaptetti. 901’de ölümü üzerine yerine kardeşi Ebü’l-Kâsım Yûsuf geçti.
Ermeni krallığı üzerine sefere çıkan Yûsuf, Kral Sempad’ı yenip öldürerek büyük şöhret kazandı. Abbâsîlerden Kazvin, Zencan ve Ebher’i aldı. Üzerine gönderilen Abbâsî ordusunu bozguna uğrattı (918). Ancak iki yıl sonra Emir Munis’e karşı giriştiği mücâdeleyi kaybederek, esir düştü. İki yıl Bağdat’ta tutuklu bulunan Yûsuf, serbest bırakıldıktan sonra Karmatîlere karşı giriştiği mücâdelede öldürüldü (927). Yerine Afşin’in oğlu Ebü’l-Musâfirü’l-Feth geçti.
Feth, üç yıl hükümdarlık yaptı. Feth’ten sonra Abbâsîler, Sâcîlerin hâkimiyetine son verip, Âzerbaycan ve havâlisine tekrar hâkim oldular.
Sâcîler, İslâm devlet hudutları içinde kurulan, fakat iç ve dış siyâsetlerinde tamâmen müstakil hareket edebilen ilk Türk hânedânlarındandır. Bölgedeki Ermenilere ve Abbâsîlerin merkezine yakın sapık Karmâtîlere karşı, Halîfeliğe askerî bakımdan yardımcı oldular. Âzerbaycan’da Türk nüfûsunu bulundurma ve bölgenin Türkleşmesinde hizmetleri geçti. Sâcîlerin merkezi önceleri Meraga olduğu hâlde, sonradan Erdebil oldu. Âzerbaycan’ın iktisâdî hayâtını geliştirip, altın sikke bastırdılar.
