A
slan “Dağıstanlı” olup 1898’de İstanbul’da doğdu. Edebiyat tarihçisi, şair ve metinler şerhi profesörüdür. Çok yönlü bir hoca olan Ali Nihad Tarlan, ilim ve fikir adamı olup, aynı zamanda şairdir. Arap, Fars, Fransız ve Türk dil ve edebiyatlarına hakkıyla vakıf olmuş son devrin en büyük metinler şerhi hocasıdır. Şiirin esasını ilmin meydana getirdiği fikrinde olan Tarlan, hakiki sanat eserinin; ilim, kültür, kabiliyet ve heyecanın müşterek mahsulü olduğunu iddia eder. Türkçenin yanısıra Farsça şiirler de yazan Ali Nihad Tarlan’ın “tasavvufi” tarafı ağır basar. O, bu hususta; “Tasavvufta, şer’i bilgi ve imana aykırı bir şey yoktur…” demektedir. Şiirlerini aruz, hece ve serbest vezinle yazmıştır. Ayrıca tarih düşürmede üstaddır.
Milli meselelere de sıkı sıkıya bağlı olan Ali Nihad Tarlan, 1922 yılında hazırladığı İslam Edebiyatında Leyla ve Mecnun Mesnevisi adlı doktora tezi ile Türkiye’de ilk edebiyat doktorudur. Kültür meselelerinde Türkiye Cumhuriyeti adına dış ülkelere gitmiş, Cento ve İranoloji Kongresi davetlerine katılmıştır.
Türklüğü en iyi şekilde temsil etmiş; 1971’de 2500 şehinşahlık törenlerinde İran Şahı Rıza Pehlevi’nin, kendisine gelerek;
-Üstad!
“-Mevlana Celaleddin-i Rumi Türk mü, yoksa Fars mı idi?” sorusuna;
“-Buna benim cevap vermem gerekmez, zaten siz cevap veriyorsunuz.” karşılığını vermiştir. Bunun üzerine Şah’ın;
“-Yani nasıl?” diyerek ikinci sorusuna;
“-Siz zaten ‘Rumî’ diyorsunuz, cevabı kendiniz verdiniz.” diyerek mukabelede bulunmuştur.
Ali Nihat Tarlan’ın Yayınlanmış Eserleri:
1) Şeyhi Divanını Tedkik,
2) Fuzuli Divanı Şerhi,
3) Divan Edebiyatında Muamma,
4) Metin Tamiri,
5) Divan Edebiyatında Tevhidler,
6) Hayali Bey Divanı,
7) Necati Bey Divanı,
8) Ahmed Paşa Divanı,
9) Zati Divanı,
10) Mevlana,
11) Mehmed Akif ve Safahat,
12) Edebi San’atlar,
13) Güneş Yaprak,
14) Kuğular,
15) Makaleler (1990) yayınlanmış olanlardır.
İslam Edebiyatında Leyla ve Mecnun Mesnevisi ise yayınlanmamış doktora tezidir. Ayrıca pekçok dergi ve mecmualarda makaleler neşretmiştir. Son olarak hazırlamaya çalıştığı Edebiyat Lugatı’nı bitirmeye ömrü vefa etmemiştir.
Ali Nihat Tarlan 1978’de İstanbulda vefat etti.
