A
hmed Yesevî Hazretleri’nin Türkistan’dan Anadolu’ya İslamiyeti yaymak için gönderdiği altı halifesinden birisi. Merzifon’a yerleşip kurduğu zaviyede uzun yıllar İslamiyetin emir ve yasaklarını anlatmıştır. Zaviyesinden günümüze sadece camisi kalmıştır. Türbesi de Nusratiye mahallesi Muammer Kavlak sokaktaki camisinin karşısında olup, ziyaret edilmektedir. Kitabesinde:
İmam Musa’yı Kazım evladı Seyyid Mehmed Piri Dede Baba Horasan’da 1241 tarihinde doğmuş. 1282 de Anadolu’ya gelmiş. 1341 de vefat etmiştir, diye yazmaktadır.
Hakkındaki bilgiler daha ziyade menkıbelere dayanan Piri Baba, Horasan’dan gelmesi sebebiyle Horasani Dede olarak da anılır. Marıncalı olduğu da rivayet edilen Piri Baba memleketteki ayakkabıcıların piri sayılır. Küçük yaşta ayakkabıcı çırağı olarak çalışmaya başlayan Piri Babanın ustası hacca gider. Ustanın hanımı usta hacda iken helva yapar, çırağa da bir tabak helva verir. Çırak:
“- Yenge ustam bunu çok severdi. Bir tabak daha ver de ustama da götüreyim” der. Hanım:
“- Galiba çocuğun canı daha helva istiyor” diye düşünerek:
“- Al bunu da ustana götür” der. Usta Hac esnasında tavaf ederken eline bir bakır kap içinde helva gelir. Bu olaya şaşıran usta helvayı yedikten sonra kabı saklıyarak memlekete getirir. Hanımına bu olayı anlatınca hanımı hayretler içinde kalarak başından geçen olayı anlatır. O günden sonra ustası bu çocuğa özel bir hürmet göstererek ayakkabıcı ustası yapar.
Halk arasında sıkça anılan bir ilahide:
Yükseklerde olur yaba
Savururlar kaba kaba
Merzifonda Piri Baba
Mevlam şu taşa bir can ver
Şeklinde adının da geçmesinden yörede ününün nasıl yaygın olduğu da anlaşılmaktadır.
