ecelle (*) üzerine yapılmış kaç tane doktora tezi var?
Muhtevası kadar kodifikasyonu da yüzlerce doktora tezine konu olabilir. Tedvin (kodifiye) tekniği mükemmel. Kelimeler öyle yerleştirilmiş ki, hiçbirinin yerini değiştirmek, birini kaldırıp benzerini koymak mümkün değil.
Bir hukuki terim olarak tedvin, tatbik edilen hukuk kurallarının bir sistem dahilinde düzenlenmesidir.
Bugünün Türkçesi ile kanun yazılamıyor. Kurallar kodifiye edilemiyor. Nüansları ortaya çıkaracak kelime yok. Bir kanun metnini mahkeme farklı anlıyor. Yargıtay farklı anlıyor.
İş hayatını düzenleyen kanunları mükellef farklı anlıyor. Vergi dairesi başka türlü anlıyor. Ardından onlarca tebliğle mükellefi ilgilendiren metinler şerh ediliyor, şerhler de farklı farklı anlaşılıyor.
Umumi vekaletname metinlerini gördüyseniz fark etmişsinizdir. Oradaki bazı tabirleri uydurma Türkçe ile anlatmak kolay olmadığı için yıllarca aynı metni kullandık.
İngiliz, müstemlekelerinde hep aynı sistemle İngilizce öğretmiş. Hindistan’daki bir adamla Nijerya’daki bir adamın yazdığı dilekçenin formatı aynı. Bir sistemi var.
Bizim ülkemizde birbirine benzeyen iki aynı dilekçe bulamazsınız.
Türkçeyi bilmiyoruz. Gramerini de bilmiyoruz. Derler ki, iyi yabancı dil öğrenmek için ana dilin gramerini iyi bilmek lazım.
Ana dilini iyi bilmediği halde iyi yabancı dil öğrenenlerde benim fark ettiğim, öğrendikleri dilin gramerini iyi biliyorlar, sonra Türkçe gramer yanlışlarını yabancı metinlerdeki kurallara göre düzeltiyorlar.
Mecelle’nin hiç olmazsa ilk yüz maddesinden haberdar olmak lazım. Ekrem Hoca (Ekinci)nın sitesinde şerh edilmiş hali var. Kopyalayın bir kenara koyun. Ara sıra bakarsınız. Her bir madde matematik formülü gibi.
……
(*) Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, 1851 maddeden oluşan Osmanlı medenî kanunudur.
Büyük hukukçu, âlim ve devlet adamı Ahmed Cevdet Paşa başkanlığında zamanın en önde gelen hukukçularının teşkil ettiği bir encümen tarafından 1869-1875 yılları arasında Hanefî mezhebine göre hazırlanmış ve Sultan Abdülaziz’in fermânıyla kanun olarak ilan edilmiştir.
İçinde umumi prensiplerle ilgili yüz maddeye ilâveten, borçlar, ticaret, eşya ve muhakeme hukukuna dâir hükümler bulunan mükemmel bir eserdir.
Mecelle, Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar tatbik edildiği gibi; Osmanlı Devleti’nden ayrılan Suriye, Irak, Ürdün, Lübnan, Bosna, Arnavudluk gibi devletlerde uzun seneler mer’iyetini devam ettirmiştir. İsrail’de halen muteberdir.
Ahmet Sağırlı
