TarihZaferlerimiz

Kürican Zaferi ve Hemedan’ın Fethi

B

irinci Mahmud Han doğu’da İran ile Üçüncü Ahmed Hân devrinden beri devam eden hadiselere son vermek istedi. İran Şahı Tahmasb’ın andlaşma imzalamak üzere müzakereler yapılırken bile Osmanlı ülkesine taarruzu, üçüncü Ahmed Hân’ı bizzat sefere çıkmaya sevk etmişti.

Osmanlı Sultanının Anadolu’ya geçmesiyle, Patrona Halil isyanı patlak vermiş, Osmanlılar çok zarar görmüştü. Bunu değerlendiren Şâh Tahmasb Safevî, Mahmud Hân’ın tahta geçmesiyle, İstanbul’a gelen İran elçi hey’eti ile andlaşma için şartlar ileri sürdü. Andlaşma müracaatının ardından yeniden taarruza geçen Safevî kuvvetlerine karşı, Osmanlı kuvvetleri de Irak ve Azerbaycan mevkıılerinden karşı taarruza geçtiler.

Irak cephesinde Serasker vezir Ahmed Paşa’nın karşı harekâtına mukavemet edemeyen İran kuvvetleri geri çekildiler. 30 Temmuz 1731’de Kirmanşâh tekrar zap-tedilip, oradan Hemedan üzerine hareket edildi.

Osmanlı harekâtını haber alan Şâh Tahmasb, Kazvin’e geldi. Safevi Şahı üzerine gönderilen Amasya Mutasarrıfı Selim Paşa, sekiz bin süvari ile bölgeye gelip, Hemedan’a kadar ilerledi. Şah Tahmasb Safevi zor duruma düşünce; Osmanlılar ile tekrar anlaşma istedi. Teklife cevap verildiyse de, ihtiyaten de hazırlıklı olundu.

İran Şahı, samimiyetsizce; kırkbin kişilik kuvvet, yirmi balyemez ve beş şahî, ikiyüz zenberek topu ile, 15 Eylül 1731 tarihinde aniden Hemedan, yakınlarındaki Osmanlı kuvvetlerine karşı cephe aldı. Kürican sahrasında meydana gelen muharebede İran kuvvetleri bozguna uğratıldı. Şâh Tahmasb Safevi, maiyyeti ile kaçmak suretiyle canını kurtarabildi.

İran Ordusundaki yirmibin yayanın hepsi, yirmibin süvarinin de üçte ikisi ile ordu kumandanlarından Kaznin, Şiraz hânları ve vekilleri öldürüldü. Bol miktarda harp malzemesi ve ganimet ele geçirildi.

16 Eylül 1731 Kürican Zaferi’nden sonra Osmanlı kuvvetleri Hemedan’ı zapt etti.

Irak seraskeri Ahmet Paşa, Sadık Ağa kumandasında İsfahan’a kuvvet sevk etti. Sadık Ağa askeri mevkileri tahrip ederek, Safeviler’in taarruz ümidini kırdı. Şâh Tahmasb, tekrar anlaşma teklif etti.

Azerbaycan harekâtına memur edilen serasker Hekimoğlu Ali Paşa, 15 Kasım 1731’de Rumiye’yi teslim aldıktan sonra, 4 Aralık 1731’de Tebriz zabt olundu.

Şah Tahmasb, tekrar Revan’a geldi. Osmanlı seraskeri Hekimoğlu Ali Paşa, Revan Muharebesi’nde Şahı mağlup ederek, İran ordusunun bütün harb malzemeleri ile şahın Rikâbdar basısı esir alınıp, İstanbul’a gönderildi.

Şah Tahmasb’ın isteği ile sulh görüşmeleri başlatıldı.

10 Ocak 1732 tarihli Ahmed Paşa Andlaşmasına göre; Araş Nehri, Osmanlı-Safevi tabii hudutu kesildi.

Revan, Gence, Nahcivan, Bitlis, Şirvan, Şamahi, Dağıstan, Kaht, Karteli, Osmanlılar’a, Tebriz, Kirmanşah, Hemadan, Luristan, Erdelan eyaletleri ve Huveyze aşireti İran’a bırakıldı. Zafer Osmanlıların olmasına rağmen, andlaşmadan fazla kazançlı çıkılmadı. Andlaşma sonrasında Safeviler’de hoşnutsuzluk çıktı. Şah Tahmasb tahttan indirilerek, yerine beşikteki oğlu Abbas hükümdar ilân edildi.

Hükümdar vekili Nadir Hân, Irak taraflarına önce adamları vasıtasıyla kuvvet ve bozguncular gönderip, Osmanlılar aleyhinde propaganda yaptırdı.

Kaynak

İlgili Gönderiler

1 / 63