ikirlerine çok değer verdiğim meslekdaşlarımdan bazılarının, dilde devrimcilik modasına kapılarak. “Hürriyet” yerine “Özgürlük”. “Hür” Yerine “Özgür” deyişlerine üzülüyorum. “Harf” karşılığı “Cücük”. “Hastane” karşılığı “Sayrıevi” demek gibi tuhaflıkların ehemmiyeti yok. Ama “hürriyet” ve “hür” sözleri bizde yüz sene önce başlamış bir fikir hareketinin bayraklarıdır. Bu kelimeler, bu mehfumlarla beraber dilimize girmiş, düşüncelerimizde yer etmiş, siyasi hayatımızda yeni bir devir
açmıştır.
Siyasî ve hukuki mânasiyle “Hürriyet” kelimesi eskiden yoktu. “Hür” sözünden bugün bizim anladığımız mânâ anlaşılamazdı. O da “Milliyet” gibi yeni mefhumlariyle gelen kelimelerimizdendir. Bunlar geniş bir fikir hareketi uyandırarak cemiyetimizi ileriye doğru yürütmüşler, bir daha silinmeyecek bir şekilde dimağımıza nakş edilmişlerdir.
Biz bunlarla yepyeni bir hüviyete girmişiz. Bunların heyecanını duymuşuz. İnancını gönlümüzde taşımışız. Bunlar için mücadele etmişiz. Edebiyatımız bunlarla dolmuştur. Bu kelimeler dilimizden çıkarılıp atılır mı?
“Özgürlük” uydurma bir kelimedir. Başlı başına hiçbir şey demek değildir. Ancak bundan “Hürriyet” in kastedildiği anlaşılırsa bir mânâ ifade eder. “Özgür” de öyledir. Edebiyatımızı pırıltılarıyla dolduran bu kelimeleri niye atacağız? Bu duyguyu içimizde öldürmek için mi?…
Bunun bir gerekçesi yoktur. “Dilimizden Türkçe olmayan bu türlü kelimeleri çıkarıyoruz!” diyemeyiz. “Hürriyet”i çıkarttık. Pekiyi, ya “Cumhuriyet”. O da aynı cinsten bir kelimedir. Bu devletin ismi:“Türkiye Cumhuriyeti” dir. Ne olacak?
Bir dilin, kütüphanelerini dolduran “Hürriyet” gibi “Hür” gibi en canlı, en güzel kelimesi atılır mı? Bu tesir altında kalan gençler, bir kuşak sonra, istiklal marşı söylenirken:
“Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım!..” mısralarını anlayamayacaktır.
Hürriyet severliği anlayamayacaktır, hürriyet mücadelesini anlayamayacaktır, hürriyet şehitlerini anlayamayacaktır. Bugünkü Anayasayı da anlayamayacaktır. Meselâ: “Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir “i anlayamayacaktır.
Orhan Seyfi Orhon
