Kırım: Zorlu Bir Vatan Mücadelesi

ırım yarımadası ve bu toprakların bugün ülke menşei uluslararası hukukta tartışmalı bir konu. Kırım yarımadasını ilhak eden Rusya buranın kendine ait olduğunu ısrarlı bir şekilde devam ettirirken, bu topraklar için bir damla kan bile akıtmayan Ukrayna sahip olduğu Kırım’ı geri alacağını her fırsatta duyurmakta.

Bu iki Slav devletin bir Türk toprağı olan Kırım üzerinde yaşadıkları çatışma gerçeklerden hayli uzak. Kırım yarımadası Kırım Tatarları için 1783 yılından beri zorlu vatan mücadelesidir.

Rusya 1783 yılında Osmanlı’dan kopardığı Kırım’da nüfus politikaları takip etmiştir. Bu politikaları tarihçiler uzun uzun anlatabilir fakat tarihten bugüne bu durum değişmedi. 

SSCB’nin Kırım Tatarlarını Sibirya’ya sürmesi, Ukrayna’nın Kırım Tatarlarına buraya dönüşte yaşattıkları zorluklar ve Rusya’nın bugün uyguladığı göçe zorlama siyaseti tek maksada hizmet etmiştir: “Kırım’ı Kırım Tatarlarından temizlemek.”

 Bugün Ukrayna ve Rusya arasında yaşanan Kırım yarımadası kavgası Kırım Tatarlarının haklarını savunma maksatlı yaşanmıyor. Bu kavganın asıl sebebi Batı-Rusya çekişmesi ve NATO’nun Doğu’ya genişlemede başarısız olması. Ukrayna (Batı) ve Rusya’nın bu kavgada günah keçisi olarak belirlediği halk Kırım Tatarlardır. Kırım Tatarlarının Rusya’ya olan haklı küskünlüğünün Batı tarafından kullanıyor olması, bu küresel güçlerin onların haklarını savunduğu anlamına gelmiyor.

Rusya’nın Kırım’ı ilhakını kolaylaştıran unsurlardan en önemlisi Kırım Tatarlarının nüfus olarak burada az olmasıydı. Rusya’ya karşı koyan nüfusun da Kırım Tatarları olduğu unutmamak lazım. Kırım’da görev yapan Ukrayna askerleri dahil bütün yöneticilerin Rusya tarafından satın alındığını ve Kırım’ı bu yüzden hiç silah kullanmadan teslim aldıklarını hatırlamamız yerinde olur. İlhakın yaşandığı 2014 yılında referandum sürecinden bugüne hapse atılan, baskı gören ve göçe zorlanan da Kırım Tatarlarıdır. Ukrayna vatandaşı olan Kırım bürokrasisi ve diğer halklar nedense hiç baskı görmüyor hatta Rus yanlısı duruşları Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesine yardımcı olmuştur. 

Kırım Tatarlarının bugün Kırım’da yaşadıkları baskıların sebepleri de yine Ukrayna döneminden kalan bu bürokrasidir. Ukrayna döneminde Kırım yağmalanmış, burayı yöneten bürokrasi bölgeyi adeta kiralık bir araç gibi kullanmıştır. Halka hizmet edilmediği gibi Kırım’ın jeolojik konumundan dolayı elde edilen gelirler cebe indirilmiştir. Aynı bürokrasi rüşveti kabul ederek Kırım’ın ilhakına da göz yummuş, yardımcı olmuştur.

Kırım’da bugün Tatarlarının yaşadığı baskıların sebebi de bu bürokrasidir. Tatarların sürülmesiyle buraya yerleştirilen SSCB vatandaşlarının günümüzde en büyük korkuları, Rusya’nın kanunlarına göre Kırım Tatarlarına yapılması gereken iade-i itibar. Bu kanuna göre sürülmüş halklara onların mal, mülk ve hakları iade edilmelidir. 

Orta Asya ve Ukrayna dahil olarak Kırım dışında yaşayan Tatarların Rusya vatandaşlığına kabul edilmesi ve onların Kırım’da ikametlerine izin verilmesi de mecburi. Özellikle Rusların az çocuklu aile yapısına karşı Tatarların hızlı nüfus artışı burada yaşayanlar için bir diğer problem. Çünkü nüfus artışı gelecekte Tatarların kendi vatanlarına sahip olmasına sebep olacaktır. Bu gözden kaçan ayrıntıları ince hesaplayan mahalli bürokrasi, federal merkez ve Batı destekli güçler rahatça kıyabildikleri Tatar halkını bugün enstrüman gibi kullanıyor. 

Bugün Tatarların Rusya’ya karşı duruşu hem Rusya’nın hem Rusya’ya karşı Ukrayna’da satranç oynayan Batı’nın işine yaramakta. Batı, Tatarları kışkırtarak onların ayaklanmasına azmederken Rusya’ya karşı yumuşak güç malzemesi üretmekte. Ruslar ise satranç oyununu kabul etmiş durumda ve karşı hamle olarak Tatarlara baskı uygulayıp onları göçe zorlamakta. Özellikle Ukrayna’nın Herson bölgesinde Kırım Tatarları için özerk bölge kurulması Rusya için beklenen bir gelişme. Bu özerk bölge Rusların ileride Tatarlara Kırım’daki haklarını iade etmemek için bir gerekçe olarak gösterilecektir.

Terörist yaftası

Rusya, Çeçenistan’dan Suriye’ye kadar yaptığı hak ihlallerini ve katliam suçlamalarını kabul etmeyerek hep içeriye doğru kendini haklı göstermiştir. Özellikle Batı’da yükselen İslamofobiyi kışkırtan ve destekleyen Rusya her seferinde “İslam terörü” ile mücadele adı altında kendisini aklama çabasındadır. 

Kırım Tatarları meselesi nasıl Ukrayna döneminde çözülmediyse gelecekte de -Kırım iade edilse dahi- çözülmeyecek. Tıpkı Gürcistan’da Ahıskalı Türklerin meselelerinin çözülmediği gibi. Fakat bugün Batı’ya güvenen Tatarların, Kürtler gibi kullanılıp atıldıklarını görme riski çok yüksek. Yarın hayal kırıklığına uğramamak adına, Batı’ya veya bir kurşun bile atmadan Kırım’ı teslim eden Ukrayna’ya güveneceklerine milli siyaseti takip etmeleri doğru olacaktır.

Siyaset bir ustalık ise bugün Tatarların usta olmaları lazım. Kırım’da asıl mesele olan nüfus meselesini çözmeleri gerekiyor. Haklarının aranması noktasında Türkiye’ye güvenmeli, haklarını SSCB varisi olan Rusya’dan istemeliler. Rusya’nın kendilerine dayattığı “İslami terörist” yaftasından kurtulmalılar. Rusya’nın hak istememeleri için kendilerini böyle bir tartışmaya sürüklediğini anlamalılar. Kendilerini hedef olmaktan çıkarmalı ve baskı siyasetini reddedip karşılıklı anlaşma siyasetine kapı açmalılar. 

Nüfus politikası

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sürekli vurguladığı nüfus politikasını tatarlar da dikkate almalı, bölgedeki demografik yapıyı şekillendirecek bir artış için önemli adımlar atmalılar. Hiçbir kısıtlı özerk yapıya odaklanmadan bütün Kırım’ın Tatarlaşması sağlamalıdır. Kendilerine ait olan ve asıl unsurları oldukları vatanlarında resmi dilin Tatarca olması sağlamalıdır.

Bugün Rusya’nın Kırım yarımadasından çekilmesinin mümkün olmadığı, sadece Rusya’nın federal merkezden sıkça yaptığı açıklamalardan anlaşılmıyor. Rusya, ilhak ettiği günden itibaren Kırım’a uyguladığı yatırımlarla bunun altını da sık sık çiziyor. Savaş ile Kırım’ı kurtaracak bir Ukrayna da olmadığı için gelecekte büyük bir pazarlıkla buranın en iyi ihtimalle “özel statü” kazanması mümkün. Kırım’ın gelecekte siyasi veya jeopolitik statüsünün ne olacağına kuşkusuz halk karar verecek. Bu kararı verecek halk Kırım Tatarları olmalıdır. “2014 ilhakı döneminde yaşananların tekrarlanmaması için tek çare Tatarların başta nüfus olarak vatanlarına sahip olmalarıdır.”