Dil ve EdebiyatTürk Dili

Kaybolan Kavramlar

E

limdeki kitabın sahifeleri değişik bir şekilde numaralanmıştı. İçindekiler, Önsöz ve Giriş kısımlarındaki sahifelere romen rakamlarıyla inceleme kısmına bildiğimiz rakamlarla numara verilmişti. Kitabın sonunda yer alan metinler kısmındaki numaralar ise tekrar birden başlıyordu.

Kitabı yüksek okul bitirmiş muhtelif kimselere gösterdim ve sordum:
“ –  Bu kitabın sahifelerini başka nasıl bir düzenle numaralayabilirsiniz?”
Pek çok kimse uzun uzun izah etti:
“ – İlk sahifeden itibaren bir sayısı ile başlarız ve devam ederiz, yani araya kesinti koymayız; sahifeler birden başlayarak sonuna kadar kesintisiz olarak devam eder… “

Meramlarını bu şekilde birkaç cümleyle anlatıyorlar, ama yine tam olarak ifade edemiyorlardı. Kimisi birinci numara dizisinin sonu olan 148. sahifeyi açıyor, eliyle işaret ederek “bundan sonra tekrar birden başlamaz, 149 olarak devam ederdim” diyordu.

Onlara bir kavramı buldurmaya çalışmıştım. Kavram zihinlerinde belirtisiz olarak canlanmıştı, fakat bir türlü şekillenemiyordu. Tam olarak belirmesi ve şekillenmesi için kelimelere ihtiyaç vardı. Kavramı az-çok bulanlar, onu cümlelerle, hatta elle göstererek ifade etmeye çalışmışlardı.

Aynı soruyu, dilimizi iyi bilen veya biraz yaşlı münevverlere sorduğum zaman iki kelimelik kesin bir cevap aldım “müteselsil olarak”.

Demek ki dilimizde bu kavram ve karşılığı olan kelime vardı. Bunları kullanarak meramımızı sıkıntıya düşmeden, rahatça ve açık bir şekilde anlatabilirdik. Fakat dillerini iyi bilmeleri gereken üniversite mezunları dahi, kavramla yeni karşılaşmış gibi şaşırıyorlar; onu yeniden icat etmek, Amerika’yı yeniden keşfetmek zorunda kalıyorlar ve birkaç cümleye başvurdukları halde demek istediklerini yine de açık bir şekilde anlatamıyorlardı.

Sonunda, En ibtidai anlaşma vasıtası olan işarete müracaat ediyorlardı. Tıpkı adını bilmediğimiz bir yemeği elimizle işaret ederek istememiz gibi işte uydurmacılığın en mühim zararı. Pek çok kelimeyi ve kavramı unutturmak, insanlarımızı dille anlaşmak yerine, ancak el işaretleriyle anlaşabilecekleri bir derekeye indirmek.

Prof. Dr. Ahmet B. Ercilasun

Kaynak

İlgili Gönderiler

1 / 128