ondra üniversitesi’nde Türkçe okutan bir kadın doçent, Miss Margaret Bainbrigde, kaybettiğimiz Türkçe’yi arayıp bulmak ve kurtarmaya çalışmak için İstanbul’a gelmiş, hakiki Türkçe’yi bulabileceği çevrelerde araştırmalar yapmıştır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi profesörlerinden ve Türk Ev Kadınları Derneği’nin yardımlarından faydalanmıştır. Bu arada, İstanbul konuşmasını henüz kaybetmemiş bazı İstanbulluların konuşmalarını teybe almıştır.
Nihad Sami, meseleyi şöyle değerlendiriyor: Yaptığı ve yapacağı işin ciddiyeti içinde, gayretli ve sağlam bilgili Miss Margaret Bainbridge’le biz de uzun zaman konuştuk. Türkçe’nin hazin kaderi üzerinde bilgi alış verişinde bulunduk. Türkçe’nin en güzel eserlerinden seçmeler yaptık., bandlar doldurduk.
Türkçe’nin bugünkü çılgın gidişi karşısında İngiliz doçenti en az bizim kadar üzgün ve me’yus buldum.
“ Bu gidişin sonu ne olacak?.. Sizin, büyük, tarih eseri olan güzel diliniz, böylece ziyan olup gidecek mi?” diyor, başka bir şey söylemek istemiyordu. İngiltere’de Türkçe öğrenmek isteyen fakülte talebesine hangi Türkçe’yi öğreteceğini şaşırmıştı. Hakiki Türkçe’ye ihanet etmek istemeyen bir gönülle ve böyle bir ilmi zihniyetle bizim dilimizin ulaştığı en üstün seviyeyi tesbite çalışıyordu.
“ Sizin Divan şiirinizin güzelliğini ve Türkçe’nin eski ve büyük şâirlerinizin elinde neler söylemeğe muktedir bir lisan olduğunu biliyorum. Sinan Paşa gibi, Evliya Çelebi gibi, eski nesrinizin şaheserlerini meydana getirenler de beni kendilerine bağlamışlardır.
Bununla beraber, sizin hakiki Türkçe’niz, bundan 40-50 sene evvel konuşulan Türkçe ile yazan muharrirlerinizin dilidir. Ondan evvelki lisânınızın her külfeti bu sonuncuların dilinde yumuşamış, kaybolmuş. Ortaya çok güzel bir yazı dili, bir şiir ve nesir çıkmıştır.
Bugünkü diliniz ise artık tamamiyle uydurma ve güzel olmayan bir dil, ne sesi , ne üslubu kalmış, ziyan olmuş bir lisan… Kemâlini bulmuş Türkçe’ye nasıl kıyıyorsunuz? Bu güzel dili kısa zamanda nasıl bu kadar mahv ü perişan ettiniz? Bu akıl alacak şey değildir!” diyordu.
Safvet Senîh
