Enver Ören Abiden Bir Yadigar: Türk Dünyası Haritası

20. asır Türk tarihinin en hazin bir devresidir. Bütün Türk Dünyasında; Türkistan, Azerbaycan, Kırım’da; Osmanlı coğrafyasında; Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya’da ve Rusya’daki Türk toplulukları komünizmin ezici esareti altında idi. Türkiye’de de tek parti iktidarının baskısı vardı. 1932’den 1950 yılına kadar ezan okumak, Kur’an-ı kerim okumak yasak edilmişti. Camiler ve medreseler kapatılmıştı. Din adamı yetiştiren hiçbir mektep yoktu.

1940’lı yıllarda, Alparslan Türkeş, Zeki Veli Togan, Hüseyin Nihal Atsız, Necdet Sançar, Reha Oğuz Türkkan, Fethi Tevetoğlu, Cemal Oğuz gibi, komünizm ve faşizmle mücadele eden vatanseverler; milliyetçi, ırkçı ve Turancı gibi ithamlarla hapislere atılmış, tabutluk denilen yerlerde çeşitli işkencelere maruz kalmışlardı. 12 Eylül 1980 darbesinde de milliyetçi, antikomünist Ülkücü gençler, Seyyid Ahmet Arvasî gibi mütefekkirler hapislere atılmış, çeşitli işkenceler görmüştü. Bütün bu milliyetçi ve fikir erbabının ve gençlerin tek gayesi, esir, mazlum Türklerin sesini duyurmak ve halkımızı komünist, faşist tehlikelere karşı uyarmaktı.

Ülkemiz gençliğinin, Türk Dünyasından ve Türkistan’dan hiç haberi yoktu. Basında, okullarda ve derslerde de hiç bahsi geçmezdi. Bu diyarlara gidip gelmek, oralardan haber almak adeta imkânsızdı.

1990’lı yıllara gelince Sovyet Rusya’da beklenmedik gelişmeler oldu. Sovyetler dağıldı, komünizm çöktü. Azerbaycan ve Türkistan’da müstakil Türk cumhuriyetleri kuruldu. Ayrıca on binlerce Türk’ün yaşadığı Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya’da da komünist, sosyalist rejimler dağıldı. Buralardaki Türkler de rahat bir nefes almaya başladı. Böylece Türk Dünyası ve Türk toplulukları ülkemizin gündemine girdi. 1991’de Türkiye, yeni Türk Cumhuriyetlerini tanıyan ilk ülkelerden birisi oldu.

Türk Dünyası ve topluluklarına sosyal, ekonomik ve kültürel yönden hizmet etmek, Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin millî ve resmî ideolojisi haline geldi. Bugün Türkiye’nin gayretleriyle münasebetler daha da gelişerek Türkiye, Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan, Kazakistan arasında “Türk Devletleri Teşkilatı” kuruldu. Günümüzde hamd olsun, Türk Cumhuriyetleri ve topluluklarından Türkiye’ye, Türkiye’den de oralara her gün binlerce insan, ticaret, sağlık ve eğitim için gidip gelmektedir. Türk dünyası Türkleri ile Anadolu Türkleri her gün daha yakinen tanışmakta, kaynaşmakta, gönül birliği ve akrabalık kurmaktadır.

Türk-İslam kültürüne ve Türk Dünyasına büyük bir muhabbeti olan merhum Enver Ören abi, Sovyetlerin dağılmasından sonra 1993 yılında, Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş’ın nezaretinde 1/11.000.000 ölçekli muhteşem bir Türk Dünyası haritası hazırlattı. O zaman, tirajı milyona yaklaşan Türkiye Gazetesi’nin bütün abonelerine ve okuyucularına hediye olarak verildi.

Harita, bütün Türk devlet ve topluluklarını açık ve net bir şekilde göstermesi bakımından halkımızdan büyük bir ilgi gördü. Türk dünyası haritasını çizen, Türkiye gazetesinin eski köşe yazarlarından ressam-karikatürist Muammer Erkul, bu çalışmayla ile ilgili şunları söyledi:

“1993 yılı idi. Sovyetler Birliği yeni dağılmıştı. Türkiye gazetesinde çizim ve tanıtım işleri yapıyordum. Bir gün haber verdiler. Türkiye gazetesi “Türk Dünyası Haritası” hediye edecekmiş. Cağaloğlu’ndaki Türkiye gazetesi merkez binasına gittim. Her güzel yeniliği teşvik eden ve çalışanları motive eden merhum Enver Ören Abi, hepimizin moral kaynağı idi. Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş da Türkiye gazetesinin o zamanlar başdanışmanı olup nazik ve kibar bir kimseydi. Merhum Enver Ören Abi, bir Türk Dünyası haritası hazırlanmasını ona söylemiş. Prof. Nevzat Yalçıntaş, Türk Dünyasını gayet iyi, neredeyse adım adım bilirdi.  Yapılacak çizim işini bana anlatarak birçok harita verdi.

Hemen işe koyuldum, gece gündüz çok uğraştım. Haritanın çizimini yaptım. O zamanlarda işler, şimdiki gibi bilgisayarda olmuyordu. Büyük ebatta bir harita çizdim, sonra haritanın filmlerini de hazırlattım. Sağ alt köşesine ismimi yazmama da izin verildi. O gün dünyanın en mutlu insanı ben oldum. Daha sonra bu haritadan milyonlarca basıldı. Gazete ile birlikte bütün abonelere ve okuyuculara dağıtıldı. Pek çok kahvehane, lokal, dernek, vakıf, esnaf duvarlarında bu haritayı çerçevelenmiş asılı görmek beni çok bahtiyar ediyordu. Ayrıca parlak kuşe kâğıdına basılanlar, hem resmî makamlara hem de yurt içinde ve yurt dışında ulaşılabilen pek çok yere gönderildi. Bizim bu haritamız, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra hazırlanan ilk Türk Dünyası haritası idi. Diğer örnekleri, daha sonraki yıllar yapıldı.

Büyük bir emek ve gayretle hazırlamış olduğumuz bu ilk Türk Dünyası haritası, rahmetli Enver Ağabey ve Türkiye gazetesi için yüz akı olan işlerden biriydi… Ne güzel hatıralardı bunlar benim için! ”

Haritada nüfusları yaklaşık 300 milyonu bulan Türkiye ve Türk devletleri muhtelif renklerle, Türk toplulukları ise yatay çizgilerle gösterilmiştir. Bu haritaya göre Türk devletleri toplulukları şunlardır:

Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Doğu Türkistan (Hâlen Çin esareti altında).
Ayrıca Tacikistan ‘da da çok miktarda Türk yaşamaktadır.

Moskova-San Petersburg: Bu iki eyalette yerli Müslüman Tatarlar ve Türk Cumhuriyetleri ve Azerbaycan’dan gelmiş on binlerce Türk bulunmaktadır. Moskova merkez caminde 260 binden fazla Müslüman, cemaatle bayram namazı kılmaktadır. İslam âleminde Mekke ve Medine’den sonra bayram namazlarında en fazla cemaat Moskova’da…

Kafkasya: Dağıstan, Kabartay-Çerkez, Karaçay-Balkar Türkleri

İdil-Ural: Başkurdistan, Tataristan, Çuvaşistan Türkleri.

Doğu Sibirya: Altay, Tuva, Hakasya, Yakut Türkleri (Şamanist ve Hristiyan)

Ahıska Türkleri: Bütün Türkistan, Rusya ve Azerbaycan’da.

Afganistan Türkleri:  Kuzey (Şimali) Afganistan’da.

Kırım yarımadası: Kırım Müslüman Türkleri ve Karaim Türkleri (Yahudi).

Balkanlar-Rumeli: Bulgaristan, Bosna Hersek, Makedonya, Yunanistan, Romanya, Gagauz Türkleri (Hristiyan)

Orta Doğu: Lübnan; Suriye; Lazkiye, Halep ve Humus. Irak; Kerkük, Musul, Erbil. İran; Tahran, Tebriz, Erdebil, Urumiye, Türkmen Sahra Türkleri.

Avrupa: 1960’dan itibaren çalışmak için Almanya’ya, Fransa’ya, Hollanda’ya ve Belçika’ya giden Türkler.