ürk Dil
Kurumu’nun değerli bilginleri birkaç yıldan beri, dilimizi –gereksiz yere-
İngiliz, Fransız dillerinin boyunduruğuna mahkûm eden yabancı sözlere
karşılıklar arıyor ve yayımlıyorlar…
Bizi
halktan uzaklaştıran ve dilimizi zevksizliğe, bilgiçliğe mahkûm eden yanlış davranışlarla yapılan bu öz dil hizmetine sizin de katılmanız için T.D.K’nin Türk Dili Dergisi Nisan 1998 sayısında Türkçe karşılığı verilen yabancı sözlerden bazılarını sunuyorum.
Monitör: Fransızca moniteur. Bu kelime Türkçe Sözlük’te “1. Her türlü çalışmalarda yetiştirici; Beden eğitimi
monitörü.” Kurulumuz
bu söze karşılık olarak spor
alanında yetiştiriciyi teklif etmektedir.
Undercover: İngilice under
(altında, aşağısında)+cover (kaplamak, örtmek). Dilimize İngilizceden “gizli, casus gibi” anlamında
geçen bu kelimeye karşılık
olarak Kurulumuz, “örtülü” kelimesini önermektedir.
Underground: İngilizce
underground. “Yeraltında, gizli olarak; yer altı treni, metro” anlamındaki bu kelime
sanatın çeşitli dallarında kullanılmaktadır.
Kurulumuz, “geleneklerden ve çağdaş cereyanlardan uzaklaşan sanat” anlamıyla dilimize geçen unerground sanat için
“yeraltı sanatı,
underground müzik” için
“yeraltı müziği”,
underground sinema için
ise “yeraltı sinema”sı karşılıklarının uygun olduğu görüşündedir.
Optimal:
Fransızca optimal.
Dilimizde daha çok bir
ekonomi terimi olarak kullanılan bu kelime “en iyi, en yüksek, en uygun”
karşılığını benimsemiştir. Optimal sözü yanında aynı kökten
gelen “optimum”
kelimesi de dilimizde kullanılmaktadır. Kurulumuz bu söz için de “uygun
değer” karşılığının benimsenmesine karar vermiştir.
Optimizasyon:
Fransızca optimisation.
Türkçede “mümkün olan en iyi duruma getirme”
anlamında kullanılan bu kelime için
Kurulumuz da “en uygun duruma getirme” karşılığını benimsemiştir.
Optimize
etmek: En uygun duruma getirmek.
Optimizm:
Fransızca optimisme.
Dilimize bir felsefe terimi olarak “her şeyi en iyi yanından gören, iyimserlik, nikbinlik”
anlamında geçen bu söze karşılık kurulumuz, daha önceden teklif edilmiş olan “iyimserlik”
kelimesinin uygun olduğu görüşündedir.
Optimist: İyimser.
Pesimizm: Fransızca pessimisme. Dilimizde
optimizm kelimesinin zıt anlamlısı olarak felsefe alanında kullanılıyor. “Her şeyi en kötü yanından ele alan ve hep en kötüyü bekleyen dünya görüşü” demek olan bu kelime için kurulumuz, önceden teklif edilmiş olan “kötümser” karşılığını teklif etmektedir.
Pesimist: Kötümser.
New wave: İngilizce new
(yeni) + wawe (dalga). “Herhangi bir ülkede belirli bir dönemde birdenbire ortaya çıkan genç
yönetmenler topluluğu”
anlamındaki bu kelime bir akım adı
olarak dilimizde kullanılmaya başlandığı zaman Türk sinema eleştirmenleri “Yeni
Dalga” karşılığını bulmuşlar. Zamanla bu güzel karşılığın unutularak yerine
new wawe sözünün kullanılmasını
anlamak mümkün değildir.
Kurulumuz da bu karşılığı benimsemektedir.
Hapy-hour: İngilizce
happy (mutlu, neşeli) ve hour (saat) sözlerinden oluşan bu birleşik kelime Türkçede “çeşitli mağazalarda ve barlarda günün belirli saatlerinde
yapılan fiyat indirimi” anlamında kullanılmaktadır. Kurulumuz bu söz için “indirim saatleri” karşılığını teklif etmektedir.
