smanlılar, Balkanlar’ı
fethederken birçok yerde halkın davetiyle karşılaştılar. İslam
Ansiklopedisi’nin Mora ve Yanya maddeleri ile Yaşar Ertaş’ın Mora hakkındaki
araştırmasında bu konuda bilgi bulunabilir.
II. Murad, 1430’da Selânik’i
kuşattığında Yanya halkının temsilcileri gelerek Osmanlılar’ı şehirlerine
çağırdılar. Şehrin anahtarlarını da Selânik yakınlarındaki Kleidi köyüne
getirdiler. Fatih döneminde ise Mora’daki Rumlar ve değişik bölgelerdeki
Sırplar, Osmanlı padişahını, kendilerini despotlardan kurtarması için
çağırmışlardı.
Rumlar’ın yaşadığı Mora, II.
Viyana bozgun yıllarında Venedik tarafından işgal edildi. Ancak Katolikler
kendi inançlarını Ortodoks ahaliye zorla kabul ettirmeye çalışınca Rumlar,
Venedikliler’i dışladı. Fransız diplomat De la Motraye, 18. yüzyılın başlarında
Mora’ya uğradığında Rumlar’ın Türk idaresine geri dönmek için dua ettiklerini
görmüştü. Rumlar, Türkler’in kendilerinden daha az vergi aldıklarını ve
ibadetlerini istedikleri gibi yapmalarına karışmadıklarını söylüyorlardı. Halk
Venedikliler’in evlerine el koyduklarını, kadın ve kızlarına tecavüz
ettiklerini ifade etmişti.
Ayrıca Rumlar, Katolik din
adamlarının Ortodoksluk aleyhinde konuşup, Katolikliği kabul etmeye
zorladıklarını, halbuki daha önce idaresinde yaşadıkları Türkler’in asla böyle
bir şey yapmadıkları gibi kendilerine mümkün olan bütün özgürlükleri de
tanıdıklarını söylemişlerdi. Venedikliler, Ortodoks papazların tayinini de
yasaklamışlar, alt seviye ruhbanları Katolik hiyerarşisine sokmuşlardı.
Venedikliler’den bizar olan
Rumlar, İstabul’daki Rum Patriği aracılığıyla Osmanlı padişahının kendisini
kurtarmasını istediler. Mora ve bazı Ege adalarındaki Rumlar, III. Ahmed’in
kendilerini Venedik idaresinden kurtarmasını talep ediyorlardı. III. Ahmed’in
annesi Gümnuş Emetullah Sultan da Rumlar’ın isteklerini destekledi. Rum Patriği
savaş esnasında Venedikliler’i destekleyenler olursa kiliseden çıkarmakla
tehdit bile etmişti.
Sadrazam Şehid Ali Paşa 1715’te
Mora’ya girdiğinde Rumlar, direnmedikleri gibi Osmanlı birliklerine yardım
ettiler. Ali Paşa, Venedikliler gibi halktan bedava erzak teminini şart koşmak
yerine her şeyin ücretini ödemiş, Rumlar’a yabancı işgaline uğramış bir Osmanlı
tebaası gibi davranmıştı. Nitekim fetihten sonra Rumlar gelerek Osmanlı
Devleti’ne bağlılıklarını bildirdiler.
