U
ydurukçacılar dilimizi hayvanileştiriyor. Uydurdukları bir kısım kelimeler, hayvanlar için kullanılan ifadeleri çağrıştırıyor:
Mesela:
“Tabiat”a boğa vezninden “doğa”; “medeni”ye de aygır vezninden “uygar” diyorlar. Malum ki boğa, öküz; aygır ise at türünden kuvvetli iki hayvandırlar.
“Tebaa” yerine kuyruk vezninden “uyruk” uydurmuşlar. Tebaa, tabi olma demektir. Tabi olunan yer için de “uyruğu” diyorlar. Mesela Türk “tebaası” yerine “uyruğu” diyorlar ki bu da hayvan kuyruğunu çağrıştırıyor.
“Hatıra” yerine “anı” kullanıyorlar ki bu da eşeğin anırmasından mülhem olsa gerek…
“İmtihan” için “sınav” deniliyor; malum ki köpekler “hav hav”, kediler “miyav miyav” diye bağırır.
“Cevaplamak” yerine “yanıtlamak” diyorlar ki bu da “yumurtlamak” veznindedir, tavukları hatırlatır.
“Taarruz” yerine “saldırı” kullanılıyor; köpekler saldırdı denir. Köpekler çocuğa taarruz etti denmez.
“Şart”a “koşul” deniliyor. Malum ki hayvanlar arabaya koşulur.
“Hâkim”e “yargıç” deniyor ki bu da kırlangıç veznindendir.
“Safha” yerine “aşama” kelimesi kullanılıyor ki bu da hayvanlarda ki “aşımı” hatırlatıyor.
“Seyretmek” yerine “izlemek” deniyor. İzlemek esasen bir avcılık tabiri, iz sürmek de denir. İyi iz süren tazılar çok para eder. Kıymetli hayvandır bunlar.
“Zevce, Hanım” yerine “eş” deniyor. Anadolu’da “eş” hayvanlar için kullanılır mesela “öküzün eş”i öldü denilir.
“Gelin-damada” “çift” diyorlar. Çift sürmek hayvanla toprağı işlemek demektir. Eskiden köylünün en büyük ideali iyi bir çift öküze sahip olmaktı.
“Koordinasyon” yerine “eşgüdüm” deniliyor. Gütmek hayvanlar için kullanılır. Eşgüdüm eşekleri güttüm gibi bir çağrışım yapıyor.
“Devam ediyor” yerine “sürüyor” diyorlar ki bu “koyun sürüsü”nü gözümüzün önüne getiriyor.
“Şuur”a “bilinç” diyorlar bu da her gün yemekte olduğumuz “piliçi” hatırlatıyor.
Bin yıllık “kanun”u “yasa” yaptılar, bu ise hemen “yarasa”yı hatırlatıyor. “Kanunî” ise “yasal” oldu ki bu da “yarasa al” gibi anlaşılıyor.
“Delil”i “kanıt”; “hafıza”yı “bellek” yaptılar. Bunlarda tavukları çağrıştırıyor zira kanat ve telek tavuklara ait sözlerdir.
Numan A. Ünal
