levne müdafasından sonra teslim olmak mecburiyetinde kalan Gazi Osman Paşa’yı Ruslar alıp götürmüşlerdi. Grandük’ün tercümanı, Osman Gazi’yi alarak araba ile Bogot Ordugâhına götürürken peşlerinden bir Çerkeş Kazak süvari nefes nefese yetişerek onları durdurdu:
-“İmparator Hazretleri Plevne’ye geldiler. Hemen dönünüz.”
Dönüp Plevne’ye geldiler. Osman Paşa, Hasip Bey ve Yunus Ağa’nın yardımıyla arabadan indi. Her ikisi de Osman Paşa’nm koluna girmişlerdi. Böylece imparatorun bulunduğu eve geldiler. Orada bulunan 150 kadar düşman subayı:
-“Bravo Osman Paşa!”
Diye bağırarak tezahürat yaptılar. İmparator yanındaki generallerle birlikte onları ayakta karşıladı. Tercümanı vasıtasıyla Osman Paşa’ya Rusça sordu:
“Nereye gidiyordunuz, Rus askeriyle çevrili olduğunuzu bilmiyor muydunuz?”
-“Biliyordum, fakat tutunabildiğim yere gitmek için askerinizi yarıp çıkacaktım.”
-“Silahlarınızı niçin terk etmediniz?”
-“Devletim bana: Düşmanı gördüğüm yerde silahını terk et demedi; savaş için gönderdi. Bazı kere düşman çok olduğu halde gene kazanılır. Nitekim bizim sizinle olan savaşlarımız gibi.”
Osman Paşa, kılıcını Çar’a teslim etmek isteyince, Çar:
-“Hiç kimse bu kılıcı sizden almak hakkına sahip değildir” dedi, “bu kılıç dünya durdukça adınıza şeref verecektir; belinize takmama müsaade edin.”
Osman Paşa İmparatoru vekarla selâmlayarak geri döndü. Avluya inildiği zaman Rus ve Rumen subayları tekrar tezahürat yaparak “bravo” diye bağırdılar ve Osman Paşa’ya buketler sundular. Osman Paşa, yanında bulunan Hasip Bey’e çiçeklerin alınmasını ve kendilerine teşekkür edilmesini emretti.
Oradan Boğot’a gidildi ve Paşa’ya bir çadır tahsis edildi. Akşam sabah, hademeler vasıtasıyla yemeği gelir ve her akşam yemeğe giderken Grandük, Osman Paşa’yı ziyaret ederdi.
Gazi Osman Paşa, kır tayını hayvan meraklısı olan Grandüke hediye etmişti. Grandük yaveri vasıtasıyla teşekkürde bulundu ve ertesi günü bizzat gelerek teşekkürlerini teyit etti.
Osman Paşa’nın Grandük ve Tobleben İle Yaptığı Görüşme
Bogot’ta Gazi Osman Paşa ile Grandük Arasında Plevne muharebelerine dair şöyle bir görüşme geçmiştir:
-“Pelişat taarruzunu niçin yaptınız?”
– “Bir keşif için. Başka çare yoktu.”
-“Lofça tarafına niçin o kadar tabya yaptınız?”
-“Dikkatinizi oraya çekmek için. Çünkü Griviça ciheti pek sıkıştırılıyordu.”
-“Küçük Dubnik’teki askerinizi niçin çektiniz?”
-“Oradaki birliğimiz zaten küçüktü, mukavemet edemezdi.”
-“Teslim için yazdığımız mektuba niçin öyle cevap verildi?”
-“Benim yerimde siz olsaydınız nasıl cevap verirdiniz?”
-“Haklısınız. Ben de öyle yapardım.”
Gazi Osman Paşa bir müddet sonra Rusya’ya gönderildi, Çar’ın izniyle Rusya’da serbestçe dolaştı, birçok yerleri gezdi. Ayrıldığı şehirlerde, Rus askerleri birlikleri tarafından şerefine törenler yapıldı.
Barıştan sonra İstanbul’a gelince de pek büyük törenlerle karşılandı ve önce serasker (savunma bakanı) sonra da mabeyn müşiri oldu.
Araştırmacı
