n büyük Türk tarihçilerden biri olan İbrahim Peçevî’nin şehri olan Peç bugünkü Macaristan topraklarında bulunmaktadır. 2010 yılında Avrupa kültür başkenti olarak İstanbul yanında Macaristan’ın bu küçük tarihî Osmanlı-Türk şehri de seçildi.
Peç’in 16-17. asırda bir Osmanlı-Türk şehri olduğunu bugün kaç kişi bilir? 1664’te Evliya Çelebi Peç’i gezmiştir. Evliya Çelebi diyor ki:
“Peç’te 17 Müslüman Mahallesi ve Budin kapısı dışında varoşta bir Hıristiyan Mahallesi vardır. Tam Müslüman şehridir, çok az Macar ve Yahudi vardır. 2200 eski tarzda kargir birkaç katlı güzel ev ve konak vardır. Hepsi açık kırmızı renkli güzel kiremit damlarla örtülüdür. Evler, bağlı bahçeli, havuzlu, şadırvanlıdır. Yolları satranç gibi muntazamdır. İri taşlı kaldırımlı caddeleri güzeldir. Büyük caddede kırk saray ve konak dizilmiştir.
Şehirde 17 câmi ve mescit vardır. Gazi Kasım Paşa, Zigetvar Kapısı dışında Yakovalı Hasan Paşa, Bu kapı iç yüzünde sur içinde Memi Paşa Camisi Kiliseden çevirme olduğu için Fethiye Camii de denir. 1619 tarihli Hacı Hüseyin, Küçük Camii ve nihayet Macaristan’ın fatihi Kanuni Sultan Süleyman’ın Camisi birbirinden güzel eserlerdir.
Hacı Hüseyin Camii yanında Budin Kapısı üzerinde cami yaptıran Tacir Hüseyin, zarif bir saat kulesi de inşa ettirmiştir. Sultan Süleyman Selâtin Camisi, kıble kapısından mihraba 250 arşın uzunluk ve 1000 arşın genişliğindedir, mihrabı, minberi, müezzin mahfili çok sanatkârca işlenmiştir.
Şehirde beş medrese var. Hasan Paşa ve Memi Paşa medreseleri 70 hücredir (küçük oda). İlköğretim için 10 mektep mevcuttur, bunları bitirenler medreseye giderler. 6 tekke bulunur. Bunlardan Yakovalı Hasan Paşa’nın hayır eseri Mevlevîhane, bu topraklardaki en tanınmış dergâhlarındandır, çok mükelleftir.”
Alman orduları kale kale Macaristan’ı bizden alıp İmparatorluklarına kattıkları zaman, Türk mimarî eserlerini yerle bir ettiler.
Tekrar Ezan Sesleri
2010 Avrupa Kültür başkenti çerçevesinde geçen ay yapılan törenlerde Peç Belediyesi binasının kulesine çıkan müezzin 400 yıl sonra Peç semalarını ezan sesiyle yankılandırdı.
Şehirdeki önemli Osmanlı eserlerinden biri olan Yakovalı Hasan Paşa Camisi’nin restorasyonu tamamlandığında Peç’te ezan sesi hiç dinmeyecek. Anıtlar Genel Müdürü Vekili Bardi Terezia, Câminin kubbesinin ve minaresinin onarımının devam ettiğini söyledi.
Mehmet Can
