Karaçay-Malkar Türkleri’nin Göç ve Sürgünleri

Türkiye’ye Göçler

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra imzalanan Kaynarca Antlaşması neticesinde Kafkasya’dan Anadolu’ya göç hareketlerinin başlamasıyla Karaçay Türkleri diğer Türk boylarıyla beraber ilk defa göçmen olarak Anadolu’ya gelmeye başladılar. 

19. yüzyılda Kafkasya’da cereyan eden mücadele yıllarından sonra Ruslar’ın Kafkasya’ya hâkim oluşu bu göç hareketini de hızlandırır. Kafkasya’dan Anadolu’ya göçler 1862-1865, 1877-1878, 1890-1908 yılları arasında yoğunlaşarak 1920 yıllarına kadar süregelmiştir. 

Karaçay-Malkar Türkleri’nin Anadolu’daki varlıkları 19. yüzyılın ikinci yarasından başlayarak 1920’ye kadar süren göç dalgasıyla oluşur. Göçler Karaçay-Malkar Türkleri açısından 1977-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrası yılları ile 1905 civarında yoğunluk gösterir.

II. Abdülhamit devrinde Kafkas göçmenleri içlerinde Karaçay-Malkar Türkleri de dahil olmak üzere, özellikle Anadolu’da ve imparatorluğun o zamanki sınırları içinde olan Suriye ve Filistin’de yerleştirilmişlerdir.

Karaçay-Malkar Türkleri’nin Anadolu’ya bu ilk göç dalgası neticesinde yerleşmelerinden sonra, az sayıda da olsa II. Dünya Savaşı yılları ve özellikle 1944’den sonra, ikinci kez Anadolu’ya gelişleri görülmektedir. Bu ikinci göçte hususi bir yerleştirme politikası yoktur. Göçmenler, daha önce yerleşmiş bulunan akrabalarının yanlarına yerleşmeyi tercih etmişlerdir.

Karaçay-Malkar Türkleri’nin 1944 sonrası İtalya, Romanya, Almanya ve Mısır mülteci kamplarından Türkiye’ye gelmek için gayret sarfettiklerini, bu olağanüstü mücadele neticesinde bir kısım mültecinin Türkiye’ye gelebildiklerini, mülteci kamplarından Türkiye’deki yakınlarına ve devlet adamlarına gönderdikleri mektuplardan öğreniyoruz.

Bu göçler neticesinde Anadolu’da görülen Karaçay-Malkar Türkleri, Ankara, İstanbul ve İzmir gibi büyük şehirlerde dağınık olarak bulunmalarının dışında, Afyonkarahisar, Eskişehir, Konya ve Tokat şehirlerine bağlı köylerde yaşamaktadırlar. Ayrıca, Malatya, Muş ve Sivas’ta ta Karaçay-Malkar Türkleri’nin bulunduğu bilinmektedir.

Az sonra onların yoğun olarak bulundukları yerleşim birimlerini ayrı ayrı vereceğiz. Köylerdeki nüfusa ait rakamların alt alta toplanması, Karaçay-Malkar Türkleri’nin Türkiye’deki nüfuslarını göstermez. Çünkü, köylerden şehirlere devamlı bir göç vardır. Nitekim ileride vereceğimiz 1985 ve 1990 nüfus sayımı neticelerinde 1985 ile 1990 yılları arasında Karaçay-Malkar köylerindeki nüfus azalmasını göreceğiz. Köylerdeki bu nüfus azalması Türkiye’nin köylerden şehirlere göç meselesiyle ilgilidir.

Karaçay-Malkar Türkleri’nin hem Kafkasya’daki yerleşim yerlerini hem de Türkiye’deki yerleşim yerlerini bizzat gördüm. Karaçay-Malkar Türkleri’nin Türkiye’de yaşayacakları yer olarak Kafkasya’daki yerleşim yerlerine benzeyen tabiat şartlarını ve coğrafi özellikler taşıyan yerleri seçtiklerini müşahede ettim.

Türkiye’deki Meskun Yerleri

Türkiye’deki Karaçay-Malkar Türkleri’nin meskun oldukları yerler aşağıda gösterilmiştir: